โลกในภาพยนตร์เรื่องนี้ คือโลกแฟนตาซีที่คล้ายกับโลกของเรา เพียงแต่มนุษย์ทุกคนจะมีภูตประจำตัว เป็นสัตว์ที่แสดงถึงตัวตนคนๆ นั้น ไลร่า (ดาโกต้า บลู ริชาร์ดส์) คือ เด็กหญิงกำพร้าที่เติบโตในอ๊อกซ์ฟอร์ด ท่ามกลางนักวิชาการ แม้จะเป็นเด็กฉลาด แต่ไลร่าก็ชอบเล่นซนมากกว่าเรียนหนังสือ วันหนึ่งเธอแอบได้ยิน ลอร์ดแอสเรียล (แดเนียล เคร็ก) ซึ่งเป็นผู้อุปถัมภ์ พูดถึงผงธุลีที่เกี่ยวข้องกับเด็กๆ และเชื่อมโยงถึงแสงขั้วโลกเหนือ แต่ผู้มีอำนาจหลายคนต้องการกำจัดธุลีนั้น เพราะเชื่อว่ามันเป็นสิ่งชั่วร้าย

ต่อมา เด็กๆที่นี่ก็หายตัวไปทีละคน รวมทั้ง โรเจอร์ (เบน วอล์คเกอร์) เพื่อนสนิทของไลร่าด้วย สาวน้อยพร้อมด้วย แพน ภูตประจำตัวของเธอ จึงตัดสินใจติดตามลอร์ดแอสเรียล เพื่อออกเดินทางไปช่วยชีวิตเพื่อนรักและเด็กคนอื่นๆ

ก่อนออกจากอ๊อกซ์ฟอร์ด นักวิชาการคนหนึ่งได้มอบของวิเศษอย่างหนึ่งให้ไลร่า และกำชับให้เธอเก็บเป็นความลับ นั่นก็คือ เข็มทิศทองคำ ที่สามารถตอบคำถามทุกอย่างได้ หากผู้ที่ครอบครองมันรู้วิธีใช้

ที่ลอนดอน ไลร่าได้รู้ว่าเด็กเหล่านั้นถูกลักพาตัวไปยังขั้วโลกเหนือ โดยเบื้องหลังคือการทดลองชั่วร้าย สาวน้อยพร้อมด้วยครอบครัวของโรเจอร์และเพื่อนๆ จึงเดินทางไปที่นั่นเพื่อช่วยชีวิตเด็กทุกคน การผจญภัยอันน่าตื่นตาตื่นใจของไลร่า จึงเริ่มต้นขึ้น...

The Golden Compass สร้างจากนวนิยายแฟนตาซีชุด His Dark Materials ของ ฟิลิป พูลแมน ที่มี 3 ภาค ได้แก่ The Golden Compass (หรือ Northern Lights ในอังกฤษ), The Subtle Night และ The Amber Spyglass หนังสือชุดนี้ได้รับการแปลเป็นภาษาไทยแล้วชื่อว่า “ธุลีปริศนา” และชื่อภาษาไทยของทั้ง 3 ภาค คือ มหันตภัยขั้วโลกเหนือ, มีดนิรมิต และ สู่เส้นทางมรณะ

His Dark Materials: The Golden Compass (มหันตภัยขั้วโลกเหนือ) ตีพิมพ์เมื่อปี 1995 และได้รับรางวัล Carnegie Medal, The Guardian Award และ British Book Award : Children's Book of the Year กลายเป็นหนังสือที่ได้รับความนิยมสูงสุด จากผู้อ่านทุกวัยทั่วโลก และเล่มที่สอง Subtle Knife (มีดนิรมิต) ตีพิมพ์เมื่อปี 1997 ก็ได้รับรางวัล United Kingdom Reading Award ถัดจากนั้นอีกสามปี ท่ามกลางความกระวนกระวายของผู้อ่านทั่วโลก The Amber Spyglass (สู่เส้นทางมรณะ) ซึ่งเป็นเล่มสุดท้ายของชุดนี้ ก็ได้รับการตีพิมพ์ออกมา ยอดขายของมันทำให้สำนักพิมพ์อื่นๆ ตกตะลึง ผู้อ่านที่รอคอยมานานก็ไม่ผิดหวัง รับประกันด้วยรางวัล British Book Awards: Children's Book of the Year, Whitbread Children's Book Award Winner นอกจากนี้ มันยังได้รับเลือกให้เป็นหนังสือแห่งปีของ Whitbread ซึ่งนับเป็นหนังสือเด็กเล่มแรกที่ได้รับรางวัลนี้ นับตั้งแต่ก่อตั้งรางวัลมา 30 ปี

หนังสือไตรภาคชุดนี้ ทำให้ พูลแมน กลายเป็นนักเขียนหนังสือเด็กที่ได้รับความนิยมเป็นอันดับที่ 4 ในอังกฤษ และได้รับรางวัลนักเขียนแห่งปีของ Booksellers Association (BA Author of the Year Award) ในปี 2002

ภาพยนตร์เรื่องนี้ อำนวยการสร้างโดย บิล คาราโร่ (My Super Ex-Girlfriend, Daredevil, American History X, Frequency) ดัดแปลงเป็นบทภาพยนตร์โดย ทอม สต็อปพาร์ด (Shakespeare in Love, The Russia House, Billy Bathgate, Empire of the Sun, Brazil) กำกับโดย คริส ไวซ์ ซึ่งก็คือผู้กำกับ Down to Earth, About a Boy และเคยเข้าชิงรางวัลออสการ์ สาขาบทภาพยนตร์ดัดแปลงยอดเยี่ยมจาก About a boy

The Golden Compass นำแสดงโดย แดเนียล เคร็ก ผู้รับบทป็น เจมส์ บอนด์ คนใหม่ใน Casino Royale และซูเปอร์สตาร์ฮอลลีวู้ด นิโคล คิดแมน เจ้าของรางวัลออสการ์ สาขานักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยมจาก The Hours (2002) โดยได้เข้าชิงรางวัลเดียวกันในปี 2001 จาก Moulin Rouge! ร่วมด้วย เอวา กรีน (Kingdom of Heaven, The Dreamers, Casino Royale)

The Golden Compass มีเด็กผู้หญิงจากอ๊อกซ์ฟอร์ด, เคมบริดจ์, เอ๊กซีเตอร์ และเคนดอล กว่า 10,000 คน เข้ามาทดสอบบทเป็น ไลร่า เบลัคก้า แต่ในที่สุด บทนี้ก็ตกเป็นของสาวน้อยวัย 12 ขวบ ชื่อ ดาโกต้า บลู ริชาร์ดส์ ที่ได้รับการยอมรับจาก ฟิลิป พูลแมน เจ้าของนวนิยาย