 |
วิถีการซอเมืองลับแลง
สมัยก่อน ชาวลับแลง หรือ ว่าชาวลับแล ขับซอกันระบำใดบ้างนั้น ไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัด จากพระราชหัตถเลขา ของรัชกาลที่ ๕ เมื่อคราว เสด็จเยือนเมืองลับแลนั้น กล่าวว่า การละเล่นของชาวลับแลนั้น กล่าวว่า ในตอนหัวค่ำ ได้มีราษฏร กลุ่มหนึ่ง มาแสดง การร้องเพลงโต้ตอบกัน ระหว่างชายหญิง ที่เรียก ว่า ---ว่าเหล้น--- นี่เป็นหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์ อักษรชิ้นแรก ของ เมืองลับแลง หรือ ลับแล ในอดีต ชาวลับแล นิยมเรียกซอ ว่า ยิ้น ซึ่งปัจจุบัน ไม่มีใครใช้คำนี้ แล้ว จะเห็นได้ว่า ชื่อของการขับลำนำนั้น จะแบ่งเป็น สามชื่อ คือ ยิ้น ว่าเหล้น และก็ ซอ
จากการสอบถามคนเฒ่า คน แก่ พบว่า ซอ นั้น มักจะนิยมเล่นกันในงานมงคลต่างๆ รวมถึง เวลาขอฝน และ งานเข้าทรงผีอารักษณ์หลักเมืองต่างๆ ก็จะใช้ซอ สื่อสารกับผีอารักษณ์ หลักเมือง ซึ่งถือ ว่า เป็นเพลงที่ใช้ในพิธีกรรม ได้เช่นกัน
การซอนั้น จะซอเข้า ปี่จุม ๓ หรือ ๕ ไม่นิยมซอเข้าซึง หรือว่า สะล้อ หรือ ที่ชาวลับแลง เรียกว่า -หม่าล้อสีซอ- จนมีคำติดปากว่า -หลู้หลี้ช่างปี่- คือ เจ้าชู้เหมือนช่างปี่ เป็นต้น
ช่างซอผู้ชาย สมัยก่อนนิยมใส่ผ้าต้อย หรือ ถ้าอย่างหรู ที่เป็นงานใหญ่ จะนิยมใส่ผ้าม่วง และมีผ้า คล้องใหล่ เป็นต้น ลักษณะการขับซอ นิยมมีคู่ถอง หกญิง ชาย และที่พิเศษ คือ มี ช่าง ซฮ ๓ คน หรือ ที่เรียกว่า -ซอสามขอน-
เวลาขับซอ ช่างซอ จะนิยมคีบดอกไม้ใว้ในมือทั้งสองข้าง หรือ จะเป็นใบเล็บครุฑก็ได้ แล้ววาดแขนฟ้อนไปมา ไม่มีการยืนฟ้อน ในขณะที่เว้นจังหวะ ให้ปี่บรรเลง ช่างซอ ก็จะฟ้อน แวดผาม โดยการนั่งเข่าฟ้อนไปรอบวง หรือ นั่งยองๆ ไม่มีการลุกขึ้นยืนฟ้อนโดยเด็ดขาด และ ไม่มีการฟ้อนแง้นด้วย ซึ่งทางช่างซอ เมืองลับแลง ให้ความเห็นว่า เป็นการฟ้อนที่ไม่สุภาพ ในบางโอกาสก็มีการลุกขึ้นฟ้อนด้วย หลังจากจบบทซอใหว้ครู แต่เป็นการยืนฟ้อน ไม่มีการก้าวขา หรือ เดินฟ้อนเลย
ระบำซอ ที่นิยมเป็นพื้น นั้น ช่างซอ เรียกว่า ซอดาด หรือ ซอลับแลง ซึ่งจะเป็นการซอที่ใช้เสียง เอื้อนยาว และเล็กแหลม อาจจะมีการเปลี่ยนทำนอง เป็นระบำเมืองน่าน บ้าง ตามเหมาะสม ในสมัยหลังก็จะมีซอ จากเมืองเชียงใหม่เข้ามามีบทบาท เช่น ซอ นางบัวคำ ซอเก็บนก เป็นต้น ซึ่งบทซอเหล่านี้ ถือ ว่าเป็นการขับซอ แบบ จิปาถะ หรือ เรียกว่า -ซอขี้เหล้า ( หรือ อาจเข้าข่ายที่ เรียก ว่า --ว่าเหล้น-- ก็เป็นได้ ) ไม่นิยม มาขับในพิธีกรรมต่างๆที่เป็นทางการ
-----
ปัจจุบันนี้ คาดวา ไม่มีช่างปี่ หลงเหลืออยู่แล้ว จะมีแต่ช่างซอ ที่ลาผาม หรือ สมัครเล่นแล้วเท่านั้น ปัจจุบัน ในพิธี สรงน้ำลักษณ์ หลัก เมือง หรือ เรียกว่า - แห่น้ำขึ้นโรง-- ก็จะมีการซอครั้งหนึ่ง โดยช่างซอ ดังที่กล่าวไว้แล้วนั้น
ตั้งกระทู้โดย : โยนกบุตรพันตน , 2548-12-16 / 11:10:22 IP : 203.170.255.249
http://www.lannaworld.com/cgi/lannaboard/reply_topic.php?id=22548
| จากคุณ |
:
ดา ดา    
|
| เขียนเมื่อ |
:
19 ก.ย. 55 06:44:46
|
|
|
|
|
มนต์เสน่ห์ ลับแล ชมงานประเพณีค้างบูยา สัมผัสวิถีชาวบ้าน ตอนที่ 3
