หนังสือพิมพ์แนวหน้า
ปีที่ 27 ฉบับ 9455  วันศุกร์ที่ 16 กุมภาพันธ์  2550

คอลัมน์ “คนของประชาชน”
ครูพิมุข  ชาญธนะวัฒน์  ครูดอยผู้คงอุดมการณ์

• อยากทราบประวัติส่วนตัวของคุณครู
         ผมอายุ 40 ปี จบปริญาตรีจากคณะศึกษาศาสตร์ เอกแนะแนว มศว.ประสานมิตร  ปริญญาโทจากคณะโบราณคดี เอกมานุษยวิทยา ม.ศิลปากร และคณะมนุษยศาสตร์ เอกล้านนาคดีศึกษา สถาบันราชภัฏเชียงใหม่ เมื่อจบ ป.ตรี พ.ศ.  2533 ผมก็สมัครเป็นครูดอยที่หมู่บ้านป่ายาแหน (เผ่ามูเซอแดง) อ.ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน 7 ปี แล้วย้ายมาเป็นผู้บริหารที่ ร.ร.บ้านห้วยแห้ง อีก 10 ปี จนบัดนี้
• สภาพสังคมแตกต่างกันอย่างไร?
    แตกต่างกันมากกับบ้านเกิดผมที่นครนายก  และที่กรุงเทพฯ  ผมไม่เคยมาที่นี่มาก่อน เชียงใหม่ก็ไม่เคยมา จบปุ๊บก็สมัครเป็นครูดอยเลย  สภาพแวดล้อม วัฒนธรรม ผู้คนจึงต่างกันมาก  ผมก็ค่อยๆ ปรับตัว เรียนรู้  แรกๆ ก็ท้อใจอยากลาออก  แต่โชคดีมาก ได้พบท่านอาจารย์ ดร.งามพิศ สัตย์สงวน  คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  ท่านให้กำลังใจและสนับสนุนทุนส่วนตัว และชวนให้ลาราชการไปศึกษาต่อด้านมานุษยวิทยา ซึ่งวิชานี้มีความสำคัญมากๆ ชวนให้เรารักหลงใหลผู้คนชนเผ่า ซึ้งในวิถีชีวิตของพวกเขาเพิ่มขึ้นทุกๆ วัน จนไม่อยากจากไป
• ปัจจุบัน คุณครูสอนที่ไหน สภาพเป็นอย่างไร?
                 ผมสอนและบริหารที่ ร.ร.บ้านห้วยแห้ง  ตั้งอยู่บนยอดดอยในปางมะผ้า  ตำแหน่ง
       ผู้อำนวยการโรงเรียน  โรงเรียนมี ครู 4  คน นักการ 1 คน เราไม่มีคอมพิวเตอร์ ไม่มีไฟฟ้า  
       เป็นหมู่บ้านมูเซอแดง อยู่ห่างจากตัวอำเภอประมาณ 20 กิโลเมตร  ใกล้ชายแดนรัฐฉาน  
       การเดินทางยากลำบากโดยเฉพาะฤดูฝน ผมเน้นหาอาหารดีๆ มาเลี้ยงเด็กและเรื่อง
       คุณธรรม จริยธรรม ความเป็นไทยและอดทนทำงานเพื่อสนองพระราชดำรัสของในหลวง  
       ช่วยชาวบ้านได้เท่าที่แรงเรามี เราก็ภูมิใจ เราอบรมพร่ำสอนกันมากๆ  ผมจริงจังกับเรื่องนี้
• มองสภาพการศึกษาไทยอย่างไร ควรมีทิศทางอย่างไร?
                 การศึกษาไทยนะหรือ? มันเหมือนลูบหน้าปะจมูก  ยิ่งปฏิรูปการศึกษา ปัญหายิ่ง
      ยุ่งยากซับซ้อนเพิ่มมากขึ้น  รัฐมนตรีเราเปลี่ยนบ่อยจนน่าอับอาย  แต่ละคนมีแนวทาง  
      บริหารต่างกัน  ไม่ต่อเนื่อง ทุกคนรู้การศึกษาต้องการรอผลผลิตในระยะยาว  ต่างกับสร้างถนนสร้างสะพานไม่เกิน 1 ปี ก็เห็นผลงานแล้ว  แต่การศึกษากว่าเราจะพัฒนาคนให้ดีมีคุณธรรมมันต้องใช้เวลาหลายปีต้องทุ่มเทเสียสละทั้งชีวิตและจิตใจ  เพื่อให้เด็กๆ เติบโตมามีคุณภาพตามที่ตั้งไว้  ทีนี้พอเราเปลี่ยนวิธีบ่อยๆ จนผู้ปฏิบัติทั้งครูและนักเรียนสับสนอลหม่านกันหมด  การศึกษาไทยจึงเป็นไปตามสภาพที่เห็นในปัจจุบัน  คือ กำลังจะลงห้วยลงคูอยู่แล้ว  ที่บอกว่าตอนนี้ดีแล้ว ใครพูดได้ก็ถือว่าใจร้างจริงๆ   อย่างการสอบโอเน็ต-เอเน็ตนั้น คือ ตัวชี้วัดสะท้อนผลงานการปฏิรูปการศึกษาไทยไดดี  คิดดูซิพวกเขาอยู่ใน กทม. ศูนย์รวมศูนย์กลางแห่งองค์ความรู้  เทคโนโลยี เครื่องไม้เครื่องมือ นักวิชาการ  ดอกเตอร์มากมาย และใกล้มหาวิทยาลัยต่างๆ ด้วย ผลสอบปีแรกเป็นอย่างไร มั่วสิ้นดี เละเทะ  ผู้ปกครองโวยวายเกือบเผาสำนักงานนั่นทิ้งไป
         ผมขอให้ใช้กรณีตัวอย่างนี้เป็นเครื่องเตือนใจผู้บริหารทั้งหลายว่า  คุณอยู่ในสภาพที่พร้อมทุกอย่าง ยังเกิดปัญหาได้น่าอับอายขนาดนี้  แล้วในถิ่นกันดารห่างไกล ขาดเครื่องไม้เครื่องมือล่ะ ไม่ควรซ้ำเติมเขาให้ท้อใจ  การพัฒนาการศึกษา ต้องการกำลังใจและการสนับสนุนกัน  การปฏิรูปการศึกษานั้น ดีตรงที่ทำให้โรงเรียนใหญ่ๆ ที่มีบุคลากรพร้อมเทคโนโลยีพร้อม มีความก้าวหน้าในการบริหาร แต่โรงเรียนเล็กๆ ที่มีครู 2-3 คน ในที่ห่างไกลทุรกันดาร  ย่ำแย่ไปตามๆ กัน  เพราะต้องถูก สมศ. มาประเมินอีก  มหาวิทยาลัยที่ผลิตบัญฑิต ด้านศึกษาศาสตร์ ครุศาสตร์ ไม่สามารถผลิตบัณฑิตให้ออกมามีอุดมการณ์ไปรับใช้สังคมในชนบท หรือเขตป่าเขาได้
• แล้ว สมศ. มีการประเมินกันอย่างไร?
           สมศ. (สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา)  เขามาประเมินเรา  คุณรู้ไหม เขาขึ้นดอยมาหาเราไม่ได้  เพราะบอกว่าทางยากลำบาก ขอให้ผมลงไปรับ นี่ขนาดยังไม่กันดารที่สุดของประเทศนะ  คุณจะมาประเมินผล  แต่คุณไม่มีศักยภาพขึ้นดอยมาหาเรา  แล้วจะมาชี้วัดผลการทำงานที่นี่ได้อย่างไร? เก็บคำชมหรือคำตำหนิของคุณใส่ตะกร้าเถอะ เราไม่อยากเสียเวลาสนใจหรอก  คิดดูซิที่นี่ไม่มีไฟฟ้า  มีแต่เครื่องพิมพ์ดีดเก่าๆ 1 เครื่อง  แต่กลับเขียนรายงานผลสรุปว่า พบคอมพิวเตอร์ที่นี่ไม่ได้ใช้ 5 เครื่อง นี่มันอะไรกัน  รัฐมนตรีรู้ไหม  เวลานี้เกิดอะไรขึ้นระหว่างโรงเรียนกับ สมศ.
• วัน ๆ ทำอะไรบ้าง ?
              เราสอนเด็กมูเซอแดง , ปะโอ, ไทยใหญ่และลีซอ ที่นี่แบบตามสะดวก คือ  เมื่อจัดการงานเอกสารธุรการต่างๆ  ที่ถูกบังคับไว้  คือ ไม่ทำไม่ได้ มีความผิด เสร็จแล้วจึงมีเวลาสะดวกไปสอนเด็ก พูดคุย อบรมกันไป  เพราะครูเราทุกวันนี้ต้องทำงานเป็นเจ้าหน้าที่พัสดุ,ธุรการด้วย ไม่ใช่ครูสอนเด็กอย่างเดียว
• ปัญหายาเสพติดเป็นอย่างไร ?
              ยังคงมีอยู่  พื้นที่เราเป็นเขตอันตราย เพราะเป็นทางผ่านยาเสพติดออกไปสู่ในเมือง  เราเน้นกับเด็กและเยาวชน ให้ห่างไกลมัน ขยันเรียนรเพื่อจะได้มีชีวิตที่ดีขึ้น คือ พยายามใช้การศึกษาพัฒนาชีวิตคน  เพราะเป็นวิธีการที่ดีที่สุด  ยั่งยืนที่สุด  ลองคิดดูหากเขาขาดการศึกษา เขาก็จะทำอะไรที่มันแย่ๆ  ถูกชักชวนให้ไปยุ่งกับสิ่งผิดกฎหมายทั้งปวงได้ง่ายมาก
• แล้วปัญหาเรื่องน้ำท่วมป่า  ปัญหาสิ่งแวดล้อม ?
              ปีที่ผ่านมาเกิดน้ำท่วม สร้างความเสียหายมากทั้งในเขต อ.ปาย และปางมะผ้า ปัญหานี้มีสาเหตุมาจากป่าไม้และสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติถูกรุกรานทำลายด้วยฝีมือคนเรา สภาพป่าไม้ปัจจุบันกับเมื่อสิบกว่าปีก่อน แตกต่างกันมาก คิดแล้วน่าใจหาย ผมคิดว่า เจ้าหน้าที่ทุกฝ่ายและชาวบ้านต้องช่วยกันร่วมมือกัน จึงจะแก้ไขปัญหานี้ได้
• มองปัญหาชนกลุ่มน้อยตามแนวชายแดนอย่างไร ?
              ชนกลุ่มน้อยทั้ง K.N.U.(กะเหรี่ยงคริสต์อิสระ) , S.S.A, KNPP. (กองกำลังคะยาอิสระ)  ต้องกู้ชาติรบกับพม่ามานานนับ 50 ปี แล้วยังไม่สำเร็จ  สงครามยังไม่ยุติ  เราไม่ชอบสงคราม เพราะมีแต่การสูญเสียและพลัดพราก  คิดดูว่ามีใครบ้างอยากให้ลูก ญาติพี่น้องถูกฆ่า ถูกยิง ถูกจับ ถูกทำร้าย สงครามทำให้เกิดสิ่งเหล่านี้  ชนกลุ่มน้อยต้องสู้รบเพราะไม่มีทางเลือก  ชายแดนด้านนี้ติดกับ S.S.A. ของเจ้ายอดศึก   ผมเคารพท่านในฐานะผู้นำที่กล้าหาญคนหนึ่ง  การสู้รับทำให้มีการอพยพหนีภัยสงครามเข้ามา  เด็กจำนวนมากในโรงเรียนนี้มาจากครอบครัวอพยพ บางคนก็เป็นเด็กที่เรียนในโรงเรียนบนดอยไตแลงของเจ้ายอดศึกมาก่อน  เมื่อเขาเห็นที่นี่อยู่ปลอดภัย  กินดีกว่า  ก็เลยมาเป็นเด็กพักนอนกับเรา   ทีนี้เมื่อมาพักนอนกันมากขึ้น  ปัญหาเรื่องที่พัก เรื่องอาหาร คุณเอ๊ย...เกือบเป็นบ้า  ลองคิดดู เป็น ผอ.โรงเรยน มีเด็ก 100 คน 8 ชั้นเรียน อนุบาลถึง ป. 6 (อนุบาล 2 ชั้น คือ 1 กับ 2) ต้องทำอาหารเลี้ยงเด็ก งานการเงิน ทำบัญชี งานพัสดุ งานบริหารข้อมูลด่วนมาก ด่วนที่สุด ต้องส่งส่วนกลางที่ขอให้รายงาน สมศ. ก็จะเข้ามาประเมิน เด็กเจ็บป่วย จิปาถุ คนเดียวรับเต็มๆ ไปขอครูกับผู้บริหารระดับสูงก็ไม่ได้ทันี บอกให้อดทน รอไปก่อน ขอตำรวจขอทหารมาช่วยสอนก็ไม่มี  โรงเรียนเกิดปัญหามากมาย หนักมากจริงๆ  กำลังจะตายอยู่แล้ว โชคดีเจอเจ้ายอดศึก ท่านก็ส่งครูจายเคอ จาก S.S.A มาช่วยสอนเด็ก ดูแลเด็ก จึงรอดมาได้ทุกวันนี้
• อยากให้เปรียบเทียบระหว่างรัฐมนตรี จาตุรนต์ ฉายแสง กับ ดร.วิจิตร ศรีสอ้าน รมว.ศึกษาธิการคนปัจจุบัน ?
              ผมคิดว่าท่านอาจารย์วิจิตน่าศรัทธาเคารพมากกว่า  เพราะท่านไม่ใช่นักการเมือง เป็นนักวิชาการ เป็นครูดั่งปรมาจารย์ตั๊กม้อของการศึกษาไทย  แต่เป็นห่วงว่าเวลาในการบริหารงานสั้นๆ เพียง 1 ปี คงไม่สามารถเยียวยาปัญหาการศึกษาไทยที่หมักหมมเรื้อรังมาช้านานได้ทัน  เหมือนเอาหมอเก่งๆ มารักษาคนป่วยที่ทรุดโทรมหนัก
• มีอะไรจะฝากถึงพี่น้องประชาชนไทย ?
              อยากให้ผู้ปกครองช่วยทำหน้าที่ครู อบรมสั่งสอนเด็กๆ  โดยลูกหลานของตน  ไม่ใช่เอาไปให้ครูสอนฝ่ายเดียว เราต้องช่วยกัน  สถาบันครอบครัวมีความสำคัญมาก  ต้นแบบที่ดีที่สุดคือ พ่อ แม่ อยากให้สังคมเรามีผู้ใหญ่ที่เป็นต้นแบบดีๆ มากๆ ให้เด็กๆ ทั้งหลายได้เดินตามรอยเท้าเขาไป
• ข้อเสนอแนะต่อรัฐบาล...........
              ผมคงไม่อาจเอื้อม  เพราะท่านรัฐบาลมีพลังมากมหาศาลดุจพญาช้างสาร ผมเหมือนดั่งแมลงหิ่งห้อยตัวน้อยนิด  แต่คิดว่า หากชาติเราต้องเปลี่ยนรัฐบาลบ่อยๆ คงไม่เกิดผลดีต่อประชาชนแน่นอน  มีผลดีก็เฉพาะรัฐบาลฝ่ายเดียว คนเดือดร้อนคือชาวบ้านตาดำๆ นั่นเอง
• มีสิ่งใดฝากถึงเพื่อนครูที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้
              ผมสงสารเพื่อนครูที่ต้องไปสอนในพื้นที่สงครามกองโจร ตกเป็นเป้าสังหาร  ตกเป็นเหยื่อทางการเมือง โดยการฆ่าครู ผลเสียก็จะเกิดขึ้นกับเด็กๆ  ผมเห็นใจและส่งกำลังใจให้เพื่อนครูทุกคน  ถ้าเจ้าหน้าที่บ้านเมืองไม่สามารถคุ้มครองครูใน 3 จังหวัดภาคใต้ได้ถ้าครูขอย้าย ผู้บริหารระดับสูงควรรีบดำเนินการให้ทันทีครับ โปรดเห็นใจเพื่อนครูเถอะครับ เพราะทุกคนกลัวตายทั้งสิ้น ถ้าอยู่ต่อโดยไม่มีความปลอดภัย การสอนก็ด้อยลง การพัฒนาเด็กทำได้ไม่เต็มที่ ที่ภาคเหนือไม่เคยปรากฏมาก่อนว่าชนกลุ่มน้อยยิ่งครู ฆ่าครู ที่นี่ไม่มี
• ชีวิตทั้งชีวิตคิดว่าจะเป็นครูดอยไปตลอดชีวิตไหม? แล้วครอบครัวว่าอย่างไร?
              ภรรยาผมเป็นครูที่เชียงใหม่   บางครั้งแกยังโกรธ ถามผมว่า “คุณจะอยู่บนดอยไปจนตายหรือไงกัน?”  “อะไรๆ ก็ขนไปหาไปแจกชาวเขา ทำไมไม่หาอะไรมาแจกลูกแจกเมียบ้าง?”  ก็ไม่รู้สินะ ว่าจะเป็นครูดอยไปตลอดชีวิตไหม? เอาเป็นว่า หากมีแรงอยู่ก็จะทำเรื่อยไป เพราะภูมิใจในสิ่งที่ทำ คิดว่าหากไม่มีเรา เด็กบางคนอาจเสียชีวิตไป เช่น เด็กหญิงตา ชั้นอนุบาล แม่นำมาทิ้งไว้ในสภาพป่วยหนัก เป็นมาลาเรียรุนแรง  ผมก็หาทางส่งไปโรงพยาบาลอำเภอๆ ก็รีบเติมเลือดส่งโรงพยาบาลจังหวัด  พักฟื้นเกือบเดือนก็แข็งแรงกลับมาอยู่กับเราอีก  และอีกหลายคนที่ได้ช่วยชีวิตเขาไว้ พ่อแม่เด็กบางคนพูดไทยไม่ได้  ไม่มีเอกสารทะเบียนบ้าน เพราะอพยพมาจากฝั่งพม่า เราก็ช่วยดูแล ให้อาหาร ที่พัก ให้การศึกษา ลองคิดดู หากเด็กๆ เหล่านี้ไม่ได้เรียนหนังสือ พูดไทยไม่ได้ ไม่รู้สิ่งผิดสิ่งถูก เมื่อเติบโตขึ้นมา  พวกเขาจะสร้างปัญหา เป็นภาระสังคมมากเท่าใด  สำหรับผมแล้ว ภารกิจเหล่านี้มีความยิ่งใหญ่และสำคัญมาก ผมจะทำไป  แม้รู้ว่ายากที่จะสำเร็จเห็นผลได้ทันตาก็ตาม